Risicomanagement onderwijs
Het afgelopen jaar heb ik een aantal trainingen voor bestuurders en directeuren uit het onderwijs verzorgd. In de trainingen zijn we o.m. ingegaan op risicomanagement in het onderwijs. Daarbij hanteerden we de volgende definitie voor risico's: het effect van onzekerheid op de realisatie van de doelstellingen van de organisatie.
Van visie en missie naar risicomaatregelen
Risicobeheersing start daarom bij (het opstellen van) een lijst van de doelen en doelstellingen van de organisatie. Welk doel wil de organisatie bereiken? Welke concrete doelstellingen stelt de organisatie zich daarbij?
Vervolgens kan de organisatie de mogelijke risico's inventariseren en maatregelen voor risicobeheersing formuleren.
Zo eenvoudig als dit lijkt, blijkt de praktijk toch zeer weerbarstig. In de training vraag ik de deelnemers het (strategisch) beleidsplan van hun organisatie mee te nemen. Op basis van de inhoud van dit plan kunnen de deelnemers dan praktisch aan de slag om te komen tot risicobeheersing voor hun organisatie.
Duidelijke richting?
Allereerst is het onderscheid tussen missie, visie, strategie en doelen niet altijd duidelijk geformuleerd in de beleidsplannen. Lastig, want de mensen die het beleidsplan proberen te implementeren,weten daarmee niet wat van hen verwacht wordt. Er wordt geen richting gegeven aan de inspanningen. Daarmee wordt de realisatie van de plannen ook zeer twijfelachtig.
Verder worden doelen, doelstellingen, risico's en zelfs maatregelen door elkaar gebruikt. Zo was er een school die opbrengstgericht onderwijs als doel had gesteld. Toen men vervolgens risico's moest bedenken, kwam men met een lijst van risico's ten aanzien van het realiseren van het opbrengstgericht werken. In het gesprek met de betreffende bestuurder stelden we vast dat opbrengstgericht onderwijs een impliciete risicomaatregel betrof. Men had hier het doel en het middel verwisseld. Het achterliggende doel van de organisatie was het verhogen van de leerprestaties. De organisatie vond het kennelijk belangrijk dat de leerprestaties zouden verbeteren. Overigens was het niet duidelijk of er nu echt een probleem was in de organisatie met de leerprestaties. Daarmee was de noodzaak tot het introduceren van opbrengstgericht onderwijs ook twijfelachtig. Het lijkt me overigens vervelend om te moeten werken aan een doel, zonder precies te weten wat daarmee beoogd wordt.
Ik adviseer tot een logische structuur te komen in het beleidsplan. Formuleer eerst een missie (waartoe zijn we op aarde?) en een visie (hoe vullen we deze taak in?). Welke doelen willen we realiseren om als organisatie succesvol te zijn en wat willen we de komende tijd aan concrete doelstellingen bereiken? Vervolgens onderzoeken we wat het realiseren van de doelstellingen kan tegenhouden en formuleren maatregelen om te komen tot beperking van deze effecten. Dan komt er duidelijkheid omtrent wat je als organisatie wil bereiken.
In het hierboven genoemde voorbeeld:
Missie: jongeren een goede start geven in het werkzame leven
Visie: door een inspirerende omgeving leerlingen stimuleren om hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen
Doel: verbeteren van de leerresultaten van de leerlingen
Doelstelling: verbeteren van het examen resultaat met xxx in 201x
Risico: leerresultaten verbeteren niet waardoor het imago van de organisatie en daarmee het aantal leerlingen terugloopt. grote financiele impact
Maatregel: introductie van opbrengstgericht werken inclusief tussentijdse beoordelingen en evaluatie
